Phong tục
Tiết Thanh Minh là ngày lễ bắt nguồn từ Trung Quốc. Bắt nguồn từ điển tích một hiền sĩ phò vua hết lòng nhưng không chịu nhận ân công vua ban mà đã phải chết cháy trong rừng.
Từ đó, Đức Vua đã hạ lệnh cho dân chúng lập miếu thờ và tưởng niệm công lao của ông, từ ngày 3/3 – 5/3 âm lịch hàng năm.
Cũng có tích cho rằng, tiết thanh minh là ngày vua Đại Vũ tế lễ cảm tạ trời đất đã ban không khí trong lành ấm áp để trăm hoa đua nở và mùa màng bội thu.
Người dân Trung Quốc đi chăm sóc phần mộ trong ngày tiết thanh minh.
Vào ngày tiết thanh minh, người Trung Quốc sẽ đi tảo mộ. Người dân cùng nhau ra nghĩa trang để cúng lễ tổ tiên và dọn dẹp ngôi nhà của những người đã khuất thật sạch sẽ.
Dần dần, đến thời hiện đại, tiết thanh minh như trở thành một ngày lễ, người dân Trung Quốc ra ngoài dạo mát, trồng cây dương liễu và chơi các trò chơi.
Ngoài ra, trong ngày lễ này, người Trung Quốc cũng có hoạt động truyền thống là thả đèn trời. Người dân tụ họp lại và thả cả ngày lẫn đêm.
Với người Việt Nam, chỉ một số vùng miền Bắc xung quanh Hà Nội mới có tiết thanh minh và tục lệ đi dọn dẹp phần mộ của người đã khuất.
Vào ngày tiết thanh minh, người Việt đi xa cũng cố gắng trở về với gia đình, sum họp bên mâm cỗ. Mỗi gia đình cũng sẽ thu xếp thời gian thích hợp để làm cỗ cúng mời tổ tiên họ hàng, người đã khuất về dùng cơm cùng hậu bối.
Món ăn
Tiết thanh minh còn gọi là Tết Hàn Thực, vì vậy người Việt có truyền thống làm món bánh trôi bánh chay để thắp hương và sau đó cả gia đình cùng quây quần ăn món bánh này.
Người Việt Nam thường ăn bánh trôi bánh chay vào tiết thanh minh.
Đối với người Trung Quốc, tiết thanh minh có 2 món ăn truyền thống là bánh thanh đoàn tử và bánh vặn thừng.
Món bánh thanh đoàn tử của người Trung Hoa.
Thanh đoàn tử là loại bánh làm từ bột nếp xay nhuyễn có nhân đậu xanh ngọt và mỡ lợn bên trong. Bánh vặn thừng là loại bánh được làm từ bột gạo cuộn lại như chiếc dây thừng.
Ngoài ra, người dân Trung Quốc còn ăn các món từ ốc như ốc xào, ốc nấu, hập, trộn, chần, tái,… trong ngày lễ này.
