Tuy nhiên, chính bởi sự lớn mạnh quá nhanh này mà hình thức kinh doanh đa cấp đã bị nhiều thành phần làm biến tướng đi.
Hàng loạt công ty lừa đảo núp bóng đa cấp ra đời, người dân lao vào đa cấp như những con thiêu thân bởi lợi ích "khổng lồ" được những kẻ lừa đảo vẽ lên.
Vậy bản chất thật của đa cấp là gì? Đa cấp có thực sự xấu?
Đa cấp là gì?
Bán hàng đa cấp hay kinh doanh đa cấp, còn có 1 tên gọi khác là kinh doanh theo mạng, là thuật ngữ chung dùng để chỉ một phương thức tiếp thị sản phẩm.
Đây là hoạt động kinh doanh bán hàng trực tiếp đến tay người tiêu dùng, người tiêu dùng có thể trực tiếp đến mua hàng tại công ty mà không phải qua các đại lý hay cửa hàng bán lẻ.
Nhờ vậy, hình thức này tiết kiệm được rất nhiều chi phí từ việc quảng cáo, khuyến mại, tiền sân bãi, kho chứa, vận chuyển hàng hóa. Và số tiền này sẽ được dùng để trả thưởng cho nhà phân phối và nâng cấp, cải tiến sản phẩm, tiếp tục phục vụ người tiêu dùng.
Đa cấp là phương thức kinh doanh tận dụng chính thói quen bấy lâu của người tiêu dùng Việt: Khi sử dụng sản phẩm, dịch vụ tốt thường đem chia sẻ cho người thân, bạn bè và những người xung quanh.
Trong kinh doanh đa cấp, nhà phân phối đóng vai trò như những đại lý. Họ dùng kết quả sử dụng sản phẩm của bản thân và những người quen biết để qua đó giới thiệu, thu hút khách hàng.
Từ đó, nhóm này sẽ đem về lượng khách hàng mới cho công ty và bản thân họ.
Nhà phân phối này giới thiệu được sản phẩm tới càng nhiều người và có càng nhiều người sử dụng thì lợi ích mà anh ta hưởng được sẽ càng "dồi dào" thêm.
Tiếp tục, những nhánh dưới nhà phân phối, họ được quyền giới thiệu, quảng bá sản phẩm và đưa thêm khách hàng vào hệ thống kinh doanh để đưa sản phẩm đến cho nhiều người hơn và qua đó, lợi ích mà họ nhận được cũng tăng lên.
Chuỗi hệ thống từ đó mà nhân lên.
Có thể nói, bản chất của đa cấp không xấu, nhưng chính những người lợi dụng đa cấp để lừa đảo đã khiến mô hình kinh doanh đa cấp ở Việt Nam biến tướng đi và trở thành "điểm đen" trong hoạt động kinh doanh.
Có những mô hình kinh doanh đa cấp nào?
Mô hình nhị phân
Mô hình nhị phân cho phép mỗi nhà phân phối được và chỉ được tuyển mộ thêm hai nhà phân phối thuộc tầng 1 (thế hệ thứ nhất) và bắt buộc hai nhánh của mình phải luôn phát triển đồng đều (nếu không thực hiện được điều này thì nhà phân phối sẽ không được chi trả hoa hồng hoặc chỉ hưởng ở nhánh yếu hơn).
Một số tài liệu cho rằng mô hình nhị phân là một dạng của mô hình ma trận và là mô hình ma trận dạng đơn giản nhất
Mô hình ma trận
Tùy theo chính sách quy định, sơ đồ hạn chế độ lớn và số người trong mức một của bạn. Ví dụ, sơ đồ 3x6 cho phép bạn tuyển vào 3 người ở mức một và giới hạn mức 6 là mức chi trả hoa hồng cuối cùng.
Nếu giả sử bạn tham gia vào dạng mô hình này, và bạn đã bảo trợ đủ số người tối đa vào thế hệ thứ nhất của mình.
Nếu bây giờ có một người bạn thân của bạn cũng muốn tham gia vào doanh nghiệp thì bạn sẽ phải làm sao? Nếu vẫn muốn cho bạn mình tham gia, bạn phải đặt người đó vào những vị trí thấp hơn ở những thế hệ dưới. Hơn nữa, tốc độ phát triển đội nhóm của người tầng dưới sẽ luôn chậm hơn những người tuyến trên.
Chính vì những lý do trên mà mô hình ma trận (và nhị phân) bị quy kết vào "hình tháp ảo" và bị cấm (hoặc kiểm tra hoạt động rất gắt gao) tại các nước trên thế giới.
Trong sơ đồ ma trận, bạn chỉ phải chăm lo, chịu hoàn toàn trách nhiệm đào tạo cho những người ở thế hệ thứ nhất của bạn. Bạn cũng có thể ngồi ở nhà để người đỡ đầu tuyển người cho mạng lưới của bạn. Sơ đồ ma trận rất đơn giản để giải thích cho những người mới của bạn.
Mô hình ma trận thích hợp để sử dụng phân phối các sản phẩm đặc thù mà tính xoay vòng sản phẩm nhỏ hoặc không có, để tránh sự bão hòa của thị trường.
Mô hình bậc thang li khai
Bậc thang li khai cho phép mỗi nhà phân phối được tuyển tuyến dưới với số lượng tùy thích. Ngoài hệ thống thế hệ, bậc thang li khai còn tạo ra một hệ thống cấp bậc.
Ở mỗi cấp bậc, nhà phân phối được hưởng hoa hồng cá nhân khác nhau, là hoa hồng đội nhóm cũng khác nhau tùy vào cấp bậc của nhà phân phối tuyến dưới.
Vì thế, mô hình cho phép nhà phân phối hưởng không giới hạn thế hệ mà vẫn bảo đảm được tính công bằng.
Đặc trưng của Bậc thang li khai là hệ thống được quản lí theo hệ thống cấp bậc, tức là phần trăm hoa hồng sẽ được phân chia theo hệ thống cấp bậc.
Mỗi cấp bậc sẽ có mức hoa hồng riêng và hoa hồng khối lượng (giá trị thặng dư) sẽ được tính dựa trên số dư từ % hoa hồng cao trừ đi phần trăm hoa hồng thấp hơn.
