Mặc dù đã có quy định xử phạt nghiêm trọng với các trường hợp chậm chuyến bay (delay) kéo dài song hành khách đi các chuyến bay của Vietjet Air và Jetstar vẫn ngày ngày phải đối mặt với tình trạng chậm giờ bay, thậm chí có những chuyến bay chậm tới gần nửa ngày khiến hành khách vô cùng bức xúc và ngao ngán trước cảnh vật vờ chờ đợi tại sân bay.
Hàng không giá rẻ là gì?
Hãng hàng không giá rẻ là một hãng hàng không có mức giá vé nhìn chung thấp đổi lại là việc xóa bỏ các dịch vụ khách hàng truyền thống (như ăn uống, chuyên chở, hành lý ...).
Ý tưởng xuất phát từ Hoa Kỳ trước khi lan đến châu Âu đầu thập niên 1990 và tiếp theo là ra toàn thế giới. Thuật ngữ này xuất phát từ trong nội bộ ngành hàng không để nói đến các hãng hàng không với cơ cấu chi phí vận hành thấp hớn đối thủ cạnh tranh của các đối thủ cạnh tranh của mình.
Mô hình kinh doanh của các hãng hàng không giá rẻ thường tuân theo toàn bộ hoặc một vài điểm sau:
- Chỉ có một hạng ghế hành khách.
- Chỉ dùng một loại máy bay (thường là Airbus A320 hoặc Boeing 737), giảm chi phí đào tạo và vận hành.
- Thường có các mức giá vé rẻ, giá vé sốc hoặc mua một chiều tặng chiều còn lại ....
- Không được chọn chỗ trước (khuyến khích hành khách đăng ký lên máy bay nhanh và sớm).
- Bay đến các sân bay rẻ hơn, sân bay thứ cấp và bay vào sáng sớm hay tối khuya để tránh chậm trễ không lưu và tận dụng phí hạ cánh thấp.
Các hãng hàng không giá rẻ thường tận dụng máy bay tối đa nên hành khách liên tục bị đẩy lùi giờ bay.
- Thời gian quay vòng chuyến nhanh (sử dụng tối đa máy bay).
- Các tuyến đơn giản hóa, nhấn mạnh đến việc vận chuyến đến một điểm thay vì trung chuyển qua một sân bay đầu mối. Thường không có các chuyến bay đòi hỏi trung chuyển (Transit). Lý do để tăng tần suất sử dụng một máy bay và tránh những rủi ro do khách đến trễ hoặc hành lý thất lạc do nối chuyến.
- Nhấn mạnh đến việc bán vé trực tiếp, đặc biệt qua mạng Internet (tránh phí và hoa hồng trả cho các đại lý du lịch và hệ thống giữ chỗ máy tính).
- Khuyến khích sử dụng vé điện tử hoặc không cần vé.
- Người làm công đảm trách nhiều vai trò khác nhau (tiếp viên bay kiêm luôn quét dọn hoặc làm việc tại cổng thủ tục (hạn chế chi phí nhân sự).
- Các dịch vụ ăn uống, báo chí miễn phí được loại bỏ. Ai muốn được phục vụ thì tự trả thêm tiền.
Vì sao hàng không giá rẻ luôn chậm giờ bay?
Không thể phủ nhận hàng không giá rẻ ra đời đã tạo điều kiện cho hàng trăm nghìn người di chuyển một cách thuận tiện và tiết kiệm chi phí hơn. Thay vì phải trải qua quãng đường dài xóc nảy với ô tô hoặc tàu hỏa thì bạn đã có thể di chuyển nhanh và êm ái hơn với các hãng hàng không và quan trọng là mức tiền tương đương hoặc chênh lệch không lớn.
Tuy nhiên đối với hãng hàng không giá rẻ thì công suất bay tối đa là sự sống còn của hãng vì công suất hoạt động của máy bay càng lớn hãng thu được càng nhiều lợi nhuận. Vì thế các máy bay được khai thác liên tục. Một chiếc máy bay của Tiger Airway có thời gian bay tới 16h/ngày so với 7-8h của các hãng hàng không truyền thống.
Số lượng máy bay ít, công suất sử dụng nhiều cùng với việc giảm thiểu nhân lực sẽ khiến các hãng hàng không giá rẻ liên tục phải đối mặt với tình trạng trễ giờ bay, dời giờ bay muộn hơn dự kiến cho các sự cố về kỹ thuật với máy bay mà không hề có máy bay thay thế.
Khách hàng bay giá rẻ thường xuyên nhận được tin nhắn đẩy lùi giờ bay và hơn thế nữa là dù đã làm xong thủ tục nhập cảnh chờ ra máy bay vẫn tiếp tục bị thông báo lùi giờ bay.
Trong trường hợp chỉ cần trễ giờ một thời gian ngắn với chuyến bay đầu tiên thì sẽ kéo theo sự chậm trễ của hàng loạt các chuyến bay khác trong ngày như hiệu ứng domino vậy. Đó chính là lý do mà vì sao hành khách đi hàng không giá rẻ lại liên tục phải chờ đợi vật vờ để được lên báy may.
Chỉ cần làm một phép tính đơn giản như một chiếc máy bay A đi từ Hà Nội tới Hồ Chí Minh cất cánh chậm 15 phút, vậy là hành khách từ Hồ Chí Minh ra Hà Nội trên chính chiếc máy bay ấy sẽ bị chậm chuyến tới 60 phút (bao gồm thời gian hạ cánh, bảo dưỡng máy bay, làm vệ sinh máy bay ...). Và cũng chính chiếc máy bay ấy sẽ tiếp tục một hành trình mới lần thứ 2 trong ngày từ Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, và chuyến bay này sẽ bị muộn (delay) hẳn 2 tiếng đồng hồ do đẩy lùi các chuyến bay.
Chưa kể tình trạng máy bay hỏng, động cơ có vấn đề, nhân lực có việc đột xuất ... khiến các hãng hàng không giá rẻ dồn khách từ chuyến bay này sang chuyến bay khác dẫn đến tình trạng hủy chuyến do vắng khách và những hành khách còn sót lại thì vẫn tiếp tục chờ đợi trong vô vọng.
Vì lý do chi phí mà vấn nạn bay trễ, chờ đợi để được bay đã trở thành điểm đặc trưng của hàng không giá rẻ. Hành khách khi đã đặt vé của "delay airlines" (tên gọi vui chỉ tất cả các hãng hàng không giá rẻ) là đã luôn chuẩn bị tinh thần cho sự ... đợi chờ và hoãn chuyến.
Hy vọng rằng những hãng bay này dưới sự bức xúc của dư luận và những biện pháp của các bộ ban ngày sẽ sớm không còn khiến hành khách phải bức xúc tột độ vì thảm cảnh đi máy bay như đi ô tô khách hiện nay nữa.
