Lễ hội gò Ðống Ða (thuộc quận Ðống Ða- Hà Nội) hàng năm diễn ra vào ngày mồng 5 Tết Nguyên Ðán (5/1 âm lịch).

Tại lễ hội, mọi người thành kính dâng hương, dâng hoa, tái hiện trận chiến thắng lẫy lừng gò Đống Đa, tưởng nhớ đến công lao của vua Quang Trung-Nguyễn Huệ (1753-1792) cùng với các tướng lĩnh nghĩa quân Tây Sơn và những người con dân đất Việt đã anh dũng chiến đấu, hy sinh chống giặc ngoại xâm, giải phóng kinh thành Thăng Long xưa, ngày nay là thủ đô Hà Nội anh hùng.

Lễ hội này có rất nhiều nét văn hóa khá tương đồng với lễ hội Tây Sơn Thượng đạo (An Khê-Gia Lai), Tây Sơn Hạ đạo (Bình Định); nhưng có nhiều điểm khác biệt rất độc đáo và hấp dẫn.

 

Cách đây hơn 2 thế kỷ (1789), Ðống Ða là nơi hơn 29 vạn quân Thanh bị tiêu diệt. Gò Ðống Ða trở thành di tích lịch sử vẻ vang của dân tộc Việt Nam. 

Hàng năm, vào sáng sớm ngày mùng 5, đám rước thần mừng chiến thắng từ đình Khương Thượng về Gò Ðống Ða trong rừng cờ, tàn, tán, lọng, kiệu,... rực rỡ màu sắc cùng chiêng, trống, thanh la....diễu hành chậm rãi mang tính hoành tráng của cuộc mừng đón chiến công. 

Ðặc biệt nhất là rước "Rồng lửa" được bện bằng nùi rơm, mo nang và giấy bồi trang trí thành hình con rồng, một tốp thanh niên bận võ phục đi quanh, biểu diễn côn, quyền như tái hiện lại cuộc chiến đấu đã qua. "Rồng lửa Thăng Long" trở thành biểu tượng chiến thắng của dân tộc Việt Nam. 

Khi đám rước về đến gò Ðống Ða, có lễ dâng hương, lễ đọc văn kể lại sự tích chiến công năm Kỷ Dậu, ca ngợi thiên tài quân sự của anh hùng dân tộc Quang Trung.

Tương truyền sau chiến thắng, vua Quang Trung cho thu nhặt xác giặc xếp vào 12 cái hố rộng, lấp đất chôn và đắp cao thành gò gọi là "Kình nghê quán" (gò chôn xác "kình nghê" - 2 loài cá dữ ngoài biển, một cách gọi ám chỉ quân xâm lược Tàu). Theo truyền thuyết, 12 gò này nằm rải rác từ làng Thịnh Quang đến làng Nam Đồng, trên các gò cây cối mọc um tùm nên có tên là Đống Đa.

 

Năm 1851, do mở đường mở chợ, đào xẻ nhiều nơi thấy nhiều hài cốt, lại cho thu vào một hố cao lên nối liền với núi Xưa, thành gò thứ 13, tức là gò còn lại hiện nay. Còn 12 gò khác đã bị phạt đi trong thời gian người Pháp mở rộng Hà Nội năm 1890.

Chiến thắng Đống Đa cùng với Chiến thắng Ngọc Hồi - Đống Đa dưới sự chỉ huy của Quang Trung đã phá tan 20 vạn quân Thanh, giải phóng thành Thăng Long.

Năm 1788, Nguyễn Huệ làm lễ nhận ngôi vị Hoàng đế, rồi nhanh chóng tiến quân ra Bắc. Đúng vào đêm Giao thừa năm Kỷ Dậu 1789, vua Quang Trung (tên thật là Nguyễn Huệ), đã lãnh đạo đại quân vừa bao vây, vừa tiến công vào các mục tiêu trọng yếu của địch như Ngọc Hồi, Đống Đa giành chiến thắng. Tiếp đó ngày 30 – 1 - 1789, quân Tây Sơn tiến vào giải phóng kinh thành Thăng Long. 

 

Nhân kỷ niệm 200 năm chiến thắng Ngọc Hồi-Đống Đa, năm 1989, Công viên Văn hóa Đống Đa được thành lập trên cơ sở khu vực Gò Đống Đa[1]. Đây là công trình kiến trúc mang tính lịch sử văn hóa nhằm ghi nhớ công ơn của người Anh hùng áo vải Quang Trung - Nguyễn Huệ.

Tổng diện tích của công trình 21.745 m2 được chia làm 2 khu vực, gồm khu vực tượng đài, nhà trưng bày và khu vực gò. Hội còn có nhiều trò chơi vui khoẻ, đua tài, đua trí trên bãi rộng trước gò. 

Để tưởng nhớ công ơn của vị vua Quang Trung và các anh hùng dân tộc, tại buổi lễ diễn ra trong khuôn viên công viên Văn hóa Gò Đống Đa, nhiều trò chơi dân gian và những tiết mục văn nghệ đặc sắc cũng được tổ chức.

Nhân dân xã Ngọc Hồi (Thanh Trì) và quận Đống Đa tổ chức lễ hội hàng năm tại những nơi gắn liền với chiến thắng của đoàn quân áo vải.

 

Theo Duy Phan tổng hợp/Reatimes