Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam và cuộc "thanh lọc" của DN BĐS

Đề án nâng hạng: Bước tiến mới của thị trường chứng khoán Việt Nam

Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc mới đây ký Quyết định 2014/QĐ-TTg ngày 12/9/2025 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam. Mục tiêu của Đề án là phát triển thị trường chứng khoán thành kênh huy động vốn trung, dài hạn quan trọng, hội nhập khu vực và quốc tế.

Trong ngắn hạn, Việt Nam đặt mục tiêu nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp của FTSE Russell ngay trong năm 2025. Về dài hạn, đến 2030, Việt Nam phấn đấu đạt tiêu chí thị trường mới nổi của MSCI và thị trường mới nổi bậc cao của FTSE Russell.

Để đạt tiêu chí nâng hạng của FTSE Russell ngay 2025, Đề án tập trung giải quyết vấn đề ứng trước tiền mua chứng khoán, nhằm gỡ rào cản yêu cầu ký quỹ trước khi giao dịch với nhà đầu tư nước ngoài khi chưa có cơ chế đối tác bù trừ trung tâm (CCP). Các thông tin về sở hữu nước ngoài được minh bạch, tạo điều kiện tiếp cận bình đẳng cho khối ngoại.

Ngoài ra, các giải pháp duy trì xếp hạng được triển khai gồm: Đơn giản hóa thủ tục mở tài khoản cho nhà đầu tư ngoại, tăng kết nối hệ thống thông tin giữ ngân hàng lưu ký - công ty chứng khoán, áp dụng cơ chế tài khoản giao dịch tổng (OTA), ổn định thị trường ngoại hối, nâng cấp hạ tầng giao dịch - thanh toán và năng lực quản lý, giám sát liên ngành để đảm bảo an ninh, an toàn thị trường.

Về dài hạn, để đáp ứng tiêu chí nâng hạng cao hơn, nhà điều hành sẽ rà soát quy định để nới "room" và đưa ra khỏi danh mục những ngành nghề không cần thiết hạn chế tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài. Hạ tầng thanh toán - bù trừ tiên tiến được phát triển, nhằm đáp ứng cơ chế thanh toán giao dịch không yêu cầu ký quỹ 100%, cơ chế Đối tác Bù trừ Trung tâm (CCP).

Đồng thời, cơ chế vay, cho vay chứng khoán, bán khống có kiểm soát sẽ được nghiên cứu, có lộ trình áp dụng. Cơ quan quản lý sẽ phát triển thị trường ngoại hối, với các công cụ phòng ngừa rủi ro cho hoạt động đầu tư gián tiếp, ổn định kinh tế vĩ mô thông qua phối hợp chặt chẽ chính sách tài khóa, tiền tệ.

Theo giới chuyên gia, thị trường chứng khoán Việt Nam đang nằm trong nhóm tăng trưởng mạnh nhất toàn cầu. Số liệu từ Bộ Tài chính cho thấy tổng quy mô vốn hóa thị trường đạt 103,75% GDP ước tính năm 2024. Tính đến tháng 8, VN-Index đã tăng 33% so với cuối năm 2024.

Theo ông Phan Lê Thành Long, Chủ tịch sáng lập AFA Capital, nhận định: "Sau nhiều năm thảo luận, việc có một đề án chính thức về nâng hạng thị trường chứng khoán được xem là một bước tiến lớn, thể hiện sự quyết tâm của Chính phủ và toàn thị trường trong việc cải thiện chất lượng, minh bạch và thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài. Đây là nỗ lực chung, mang tính đồng bộ và có hệ thống của cả nền kinh tế Việt Nam".

Bên cạnh đó ông Long cũng cho biết, ngày 11/9, Chính phủ ban hành Nghị định 245/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 155/2020/NĐ-CP, để quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật số 56/2024/QH15 và giải quyết các vướng mắc thực tiễn trong vận hành thị trường chứng khoán.

Nghị định này đáp ứng kỳ vọng lớn của những người hoạt động trong thị trường chứng khoán chuyên nghiệp. Đây được xem là bước đi quan trọng để thu hút vốn đầu tư nước ngoài, bảo vệ nhà đầu tư, đồng thời tăng cường minh bạch và hiệu quả quản lý và đặc biệt là để thu hút vốn ngoại trên thị trường chứng khoán. Nghị định 245 sửa đổi về nâng cao chất lượng công bố thông tin, quản trị thông tin, phát triển bền vững, giám sát thị trường…

Trước đó, ngày 31/8/2025, Ngân hàng Nhà nước cũng đã ban hành Thông tư số 25/2025/TT-NHNN, sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 17/2024/TT-NHNN về mở và sử dụng tài khoản thanh toán tại các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán. Đây là bước tiến quan trọng góp phần nâng cao khả năng tiếp cận và luân chuyển vốn, hướng tới mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam lên thị trường mới.

Ông Phan Lê Thành Long đánh giá: "Ba thông tin quan trọng xuất hiện trong hơn hai tuần qua được đánh giá là bước tiến đáng kể trong việc tháo gỡ những nút thắt cản trở quá trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam".

Ông Long cho biết, để đạt mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045, Việt Nam cần phát triển đồng bộ thị trường chứng khoán và thị trường vốn. Hiện nay, nền kinh tế vẫn chủ yếu phụ thuộc vào nguồn vốn ngân hàng. Việc phát triển thị trường vốn và chứng khoán sẽ tạo động lực mạnh mẽ, thu hút đáng kể dòng vốn đầu tư từ nước ngoài.

Còn ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính Ngân hàng, trường Đại học Nguyễn Trãi nhìn nhận: "Đề án nâng hạng thị trường chứng khoán vừa được Chính phủ phê duyệt là bước đi chiến lược, bởi nó không đơn thuần là "lên hạng" về danh nghĩa, mà thực chất nhằm thay đổi cấu trúc vốn của nền kinh tế. Điểm nổi bật của đề án nằm ở chỗ các giải pháp được đưa ra đều đúng và trúng vào những nút thắt then chốt".

Ngắn hạn, việc xử lý cơ chế ứng trước tiền mua chứng khoán, cải thiện hạ tầng giao dịch, minh bạch room ngoại và đơn giản hóa thủ tục cho nhà đầu tư nước ngoài chính là những động thái cần thiết để mở ngay cánh cửa thu hút dòng vốn quốc tế. Song song, kỷ luật thị trường trái phiếu doanh nghiệp và minh bạch thông tin giúp củng cố niềm tin, tạo nền tảng tâm lý ổn định.

Ở tầm dài hạn, đề án nhấn mạnh chuẩn hóa chất lượng doanh nghiệp niêm yết qua IFRS, quản trị theo chuẩn OECD, tăng cường kiểm toán độc lập. Đồng thời, đa dạng hóa sản phẩm như quỹ hưu trí, trái phiếu xanh, REITs, quỹ hạ tầng…

Theo ông Huy: "Đây là những giải pháp chiến lược, giúp thị trường chứng khoán trở thành một thị trường vốn sâu và bền vững, chứ không chỉ là nơi giao dịch cổ phiếu ngắn hạn. Đề án không chỉ để nâng hạng, mà còn chạm tới phần "chất" – chính là bản thân doanh nghiệp và hàng hóa niêm yết".

Triển vọng tương lai và sự phân hoá của doanh nghiệp BĐS

Việc nâng hạng thị trường chứng khoán là bước tiến chiến lược, mở ra cơ hội lớn cho nền kinh tế nói chung và thị trường bất động sản nói riêng khi dòng vốn ngoại có thể đổ vào Việt Nam với quy mô hàng tỷ USD, tạo ra cú hích mạnh mẽ về thanh khoản, niềm tin và khả năng tiếp cận nguồn vốn dài hạn.

Báo cáo phân tích của VPBankS chứng minh hầu hết thị trường đều chứng kiến dòng vốn ngoại tăng mạnh khi chính thức được nâng hạng, bất kể theo tiêu chí đánh giá của FTSE hay MSCI. Dòng vốn này thường cao gấp 5 - 7 lần so với bình quân giai đoạn trước khi được nâng hạng. Ước tính dòng vốn chảy vào thị trường Việt Nam khoảng 3 - 7 tỷ USD khi quyết định nâng hạng có hiệu lực. Nếu nhà đầu tư nước ngoài giải ngân trong thời gian ngắn sẽ tạo ra cú hích rất lớn cho thị trường.

Một số công ty chứng khoán khác dự đoán tổng dòng vốn chảy vào Việt Nam cao hơn. Chẳng hạn, theo Vietcap, vào danh sách thị trường mới nổi có thể giúp chứng khoán Việt hút 6 - 8 tỷ USD vốn ngoại. Còn theo Công ty Chứng khoán SSI, thị trường chứng khoán Việt Nam có thể hút khoảng 1 tỷ USD từ các quỹ ETF nhờ việc nâng hạng, chưa tính đến quỹ chủ động. Riêng quỹ Vanguard FTSE Emerging Markets ETF được dự báo giải ngân hơn 363 triệu USD...

Ông Nguyễn Quang Huy cho hay, việc nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam là một bước chuyển quan trọng và mang tính lịch sử, đánh dấu sự thay đổi mạnh mẽ trong mối quan hệ giữa nền kinh tế trong nước và các chuẩn mực tài chính toàn cầu. Điều này không chỉ tạo cơ hội cho thị trường vốn Việt Nam thu hút vốn từ nước ngoài khoảng 600 - 700 triệu USD mà còn đưa thị trường vốn hội nhập sâu rộng hơn vào hệ thống tài chính quốc tế, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của các ngành kinh tế chủ chốt.

Đối với thị trường bất động sản, ông Huy cho rằng, dòng vốn ngoại và trong nước khi được đưa vào thông qua kênh chứng khoán sẽ tạo ra sự phân hóa rõ rệt giữa các doanh nghiệp trong ngành. Những doanh nghiệp có sự minh bạch trong hoạt động tài chính, có chiến lược phát triển sáng tạo và bền vững sẽ được hưởng lợi từ sự gia tăng của dòng vốn, trở thành những "blue-chip" (doanh nghiệp vốn hóa lớn) vững mạnh và có tiềm năng phát triển dài hạn. Ngược lại, những doanh nghiệp yếu kém trong quản trị, thiếu minh bạch hoặc chỉ tập trung vào lợi nhuận ngắn hạn sẽ gặp khó khăn, bị loại khỏi cuộc chơi hoặc không thể duy trì sự phát triển lâu dài.

Với sự gia nhập của dòng vốn lớn và ổn định từ các nhà đầu tư tổ chức, kênh chứng khoán sẽ giúp thị trường bất động sản trở nên minh bạch hơn, có sự quản lý rõ ràng và ít bị chi phối bởi các yếu tố đầu cơ. Điều này sẽ thúc đẩy sự phát triển của thị trường bất động sản theo hướng bền vững và ổn định, đồng thời đáp ứng đúng nhu cầu thật của thị trường, thay vì bị lệch lạc bởi các yếu tố đầu tư ngắn hạn và đầu cơ. Kết quả là, thị trường bất động sản sẽ trở nên lành mạnh hơn, gắn liền với sự phát triển đô thị hiện đại, tạo ra một hệ sinh thái ổn định và đồng thời thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững cho đất nước.

Ông Đinh Đức Minh, Giám đốc Đầu tư Cấp cao (VinaCapital) cho hay, kinh tế Việt Nam từ đầu năm đến nay đã có những thay đổi tích cực, vượt kỳ vọng của các đơn vị nghiên cứu, bất chấp những trở ngại từ vấn đề thuế quan Mỹ và suy thoái kinh tế thế giới.  Lợi nhuận quý II của các doanh nghiệp nhìn chung vượt dự báo, tạo động lực đẩy thị trường chứng khoán tăng trưởng. Ngoài ra, các dự án đầu tư công công được đẩy mạnh, nhiều dự án bất động sản "đóng băng" nhiều năm đã được tháo gỡ và khởi động lại.

Tuy nhiên, kinh tế Việt Nam cũng đối mặt với thách thức từ "bộ ba" lạm phát, lãi suất và tỷ giá. Nếu lãi suất tăng 50 điểm phần trăm trong 6 tháng tới, nhà đầu tư có thể cân nhắc giữa các kênh đầu tư. Nhưng nếu lãi suất tăng 100 điểm phần trăm, thị trường chứng khoán có thể chịu tác động tiêu cực.

Theo ông Đinh Đức Minh, triển vọng nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam trong bối cảnh kinh tế vĩ mô tích cực sẽ thu hút mạnh mẽ dòng vốn ngoại. So với các nước ASEAN, Việt Nam có định giá hấp dẫn và tiềm năng tăng trưởng cao. Nếu đạt mục tiêu tăng trưởng GDP 8 - 10% trong các năm tới, Việt Nam sẽ có lợi thế lớn để hút vốn ngoại. Thực tế, khối ngoại đã chuyển từ bán ròng trong năm 2023 - 2024 sang mua ròng mạnh mẽ trong nửa đầu năm 2025, cho thấy dòng tiền đang đón đầu việc nâng hạng.

Ông Minh cho biết, một số dự báo ước tính dòng vốn ngoại vào thị trường chứng khoán Việt Nam sau nâng hạng có thể đạt 1,1-1,5 tỷ USD. Tuy nhiên, thực tế cho thấy quỹ ngoại đã mua ròng hàng trăm triệu USD trong thời gian gần đây, thậm chí dòng tiền trong và ngoài nước đôi khi vượt mốc 1 tỷ USD. Dù vậy, ông cảnh báo không nên quá kỳ vọng thị trường bất động sản tăng trưởng chỉ dựa vào dòng vốn này. Lịch sử cho thấy, một số thị trường chứng khoán tăng mạnh sau nâng hạng, nhưng cũng có trường hợp giảm do các yếu tố nội tại như kinh tế vĩ mô và kết quả kinh doanh doanh nghiệp.

Ông Minh kết luận: Dòng tiền vào thị trường chứng khoán sau nâng hạng phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Quan trọng hơn, việc áp dụng chuẩn mực quốc tế sẽ nâng cao minh bạch thông tin, quản trị công ty và văn hóa đầu tư, tạo sân chơi công bằng và minh bạch hơn cho nhà đầu tư trong nước.