Với người Việt, cúng cô hồn là một nghi lễ không thể bỏ qua, đây còn là một lễ truyền thống, được truyền từ đời này sang đời khác.
Theo quan niệm của người Việt, con người có cả phần hồn và xác. Khi con người chết đi, phần hồn vẫn tồn tại, phần đó có người được đầu thai kiếp khác, có người lại bị đẩy xuống địa ngục hay có những người phải làm quỷ đói quấy nhiễu dương gian.
Những phần hồn đó được cai quản bởi Diêm Vương. Và theo truyền thuyết dân gian, từ mùng 2-14/7 Diêm Vương ra lệnh mở Quỷ Môn Quan và đến sau 12 giờ đêm ngày 14/7 cánh cửa lại được đóng lại, các ma quỷ phải quay về địa ngục.
1. Cúng Rằm tháng 7 năm 2018 vào ngày nào tốt nhất?
Cửa địa ngục mở từ ngày 2 đến ngày 14 tháng 7 âm lịch. Khi đó, các cô hồn được xá tội tìm cách quay trở lại dương thế, vong hồn vảng vất khắp nơi nhân gian.
Cũng ngay tại thời điểm này mà nhiều nơi có phong tục tập quán cúng các vong linh không nhà cửa không nơi nương tựa để cuộc sống bình an, không bị ma quỷ quấy nhiễu.
Đúng ngày Rằm tháng Bảy, Phật tổ xá tội vong nhân trong vòng 1 ngày. Mọi linh hồn kể cả tội lỗi, quỷ dữ đều được tự do.
Vì thế, nhiều nơi dành riêng ngày 15/7 âm lịch chỉ để cúng thí thực cô hồn. Nhưng mâm cỗ phải để ở ngoài cửa, cổng nhà, chứ không để trong nhà, tránh trường hợp vong hồn “không mời mà đến”.
Nhiều nơi thường cúng thổ công, gia tiên, ông bà, trước ngày 15/7 âm lịch. Lý do là vì họ quan niệm, nếu cúng đúng vào ngày Rằm, sợ rằng sẽ bị những linh hồn này phá phách, rước thêm âm binh và cô hồn vào trong nhà mình.
Hơn nữa, vì có rất nhiều vong hồn đi lang thang nên nếu hóa vàng mã vào ngày này dễ bị cướp, người thân khó nhận, nên hạn chế tiến hành nghi lễ cúng gia tiên.
Do vậy, trên quần áo, đồ đạc hàng mã thường sẽ ghi rõ tên người nhận, khi cúng cũng đọc rõ tên và xin phép các thần linh thổ địa cho phép vong vào nhận đồ, cúng trước và hóa trước để người thân dễ nhận được.
2. Cúng Rằm tháng 7 năm 2018 vào giờ nào tốt nhất?
Theo Đại đức Tâm Kiên, lễ Vu Lan cầu siêu, báo hiếu tổ tiên nên thực hiện ban ngày. Còn lễ cúng thí thực cô hồn vất vưởng nên cúng vào buổi chiều tối hoặc tối hẳn.
Nhà nghiên cứu Nguyễn Vũ Tuấn Anh cho rằng, đây là theo quan niệm của dân gian, bởi ban ngày có ánh sáng, ánh nắng mặt trời rất mạnh trong khi các cô hồn được "mở cửa ngục" thả ra rất yếu.
Vậy nên, nếu cúng ban ngày, các cô hồn vì sợ ánh sáng, ánh nắng sẽ không dám đến đón nhận những đồ vật phẩm cúng bố thí của các gia đình.
Tuy nhiên dù chọn giờ nào thì việc cúng cô hồn đều phải diễn ra trước 12 giờ đêm ngày 15/7. Bởi khi đó cửa địa ngục đóng lại.
3. Cúng rằm tháng 7 ở nhà hay ở chùa trước?
Cố Đại lão Hòa thượng Thích Thanh Tứ đã từng dạy rằng: “Ngày Rằm tháng 7 không phải ở chỗ mâm cao cỗ đầy, mà ở thái độ và lương tâm của mỗi người".
Trong ngày 15/7, các gia đình nên lên chùa làm lễ Vu Lan, cầu siêu tỏ lòng báo hiếu đến cha mẹ, ông bà, tổ tiên… vào ban ngày, sau đó về nhà làm một mâm cơm chay thắp hương lên bàn thờ Phật và bàn thờ người thân. Nguyên tắc, trình tự đi lễ chùa Rằm tháng 7 để cầu được ước thấy.
Riêng việc thiết lập mâm lễ cúng cho những cô hồn chưa siêu thoát thì nên thực hiện vào buổi chiều tối. Mâm lễ cúng cô hồn nên đặt ngoài sân, không đặt ngoài bậu cửa, hạn chế mời vong linh, cô hồn vào nhà.
Trường hợp không muốn cúng cô hồn tại nhà có thể cúng tại chùa. Việc cúng Vu Lan báo hiếu tại tư gia nên thực hiện theo trình tự: cúng Phật, cúng thần linh, cúng gia tiên, cúng thí thực cô hồn và phóng sinh.