Trong bộ sưu tập đồng hồ quý giá của ông Đào Xuân Tình (quận Long Biên, TP Hà Nội), chiếc đồng hồ lộ thiên, với kích thước lớn có xuất xứ từ châu Âu rất đặc biệt. Đây là mô hình nguyên bản của những chiếc đồng hồ ở các nhà thờ châu Âu hay nhà thờ Đức Bà ở TP HCM mà ông Tình may mắn sở hữu.
"Bình thường, mọi người đi bên ngoài các nhà thờ chỉ nhìn thấy mặt đồng hồ chứ chưa được chiêm ngưỡng các chi tiết bộ máy bên trong và nguyên lý hoạt động của nó. Với cỗ máy thời gian lộ thiên như thế này, được chiêm ngưỡng, gắn bó hàng ngày đã là một niềm vinh dự, tự hào đối với tôi”, nhà sưu tập đồng hồ chia sẻ.
Kể về lịch sử, cơ duyên sở hữu chiếc đồng hồ quý giá này, ông Tình cho biết, cách đây mấy chục năm, ông có biết các nhà thờ, nhà dòng ở châu Âu hay cỗ máy thời gian ở nhà thờ Đức Bà (Sài Gòn). Tò mò tìm hiểu về đồng hồ đeo tay, đồng hồ để bàn chứ ông không nghĩ có những chiếc đồng hồ mà bánh răng khổng lồ như thế này, nó lại ăn khớp với nhau, tạo ra sự nhịp nhàng , tạo ra tiếng chuông, tạo ra thời gian cho mọi người xem.
"Cách đây rất lâu có người bạn mang về từng chi tiết nhỏ lắp ráp lại với nhau tạo nên cỗ máy thời gian nguyên bản và tôi may mắn được người bạn đó để lại. Những cái như thế này nó là kỷ niệm, kỷ vật và chứa đựng cảm xúc. Những cái như thế này thì mình không định giá bằng vật chất", nhà sưu tập đồng hồ cổ tâm sự.
Theo nhà sưu tập này, chiếc đồng hồ nặng 250kg, cộng với giàn tạ vận hành bộ máy khoảng 50kg, chiều dài hơn 1m và bề ngang khoảng 70cm. Được biết, chiếc đồng hồ đặc biệt này thường được đặt trên bệ gạch trước mái vòm cách mặt đất khoảng 15 – 16m giữa hai tháp chuông.
Ông Tình cho biết, để vận hành cỗ máy thời gian này phải chuyển từ cơ năng sang động năng, tức là quay cần trục bằng tay tạo nguồn năng lượng từ ổ cót, lực đẩy của ổ cót hay sự đàn hồi của ổ cót tạo ra sự chuyển động. Ổ cót tạo ra sự chuyển động và sự chuyển động di chuyển đến các bánh xe khiến các bánh xe chuyển động tròn đều.
Quả tạ khi buông từ trên xuống sẽ từ từ kéo theo sự chuyển động của toàn bộ hệ bánh răng. Bánh xe chính gắn với quả lắc truyền chuyển động ra kim phút của đồng hồ. Một trục chính sẽ được gắn 3 bánh xe, có hệ thống bánh hiệu chỉnh kim giờ và hệ thống bánh hiệu chỉnh kim phút sao cho kim giờ chạy tương ứng với kim phút.

Trải qua hàng trăm năm, cỗ máy này vẫn hoạt động chính xác từng phút, từng giây khiến cho những con người thời đại kỹ thuật số cũng phải ngả mũ kính phục.
Hàng loạt bánh răng truyền tải mức năng lượng đều nhau từ bánh xe cân bằng tới các kim đồng hồ, khiến chúng di chuyển.
Cỗ máy thời gian khá đồ sộ nhưng từng chi tiết rất mềm mại, ăn khớp với nhau tạo nên một cỗ máy hoàn hảo.
Những quả tạ bên dưới cỗ máy để tạo nên những tiếng chuông trong trẻo phát ra từ các nhà thờ.
Dù công việc bận rộn nhưng mỗi ngày ông Tình đều dành một chút thời gian ngắm và bảo dưỡng cỗ máy thời gian quý giá này bởi mỗi khi nhìn chiếc đồng hồ cổ đều khiến ông trở lại một thời để nhớ, gợi lại một thời đã qua. Cứ một tiếng tích tắc lại làm cho mỗi người suy ngẫm, sống chậm lại.


Theo Tùng Dương/Đô Thị Mới