Để những bữa cỗ trở nên an toàn hơn

Thống kê của Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm Hà Nội, có tới 96,5% bữa cỗ tập trung đông người do gia đình tự làm, do vậy việc bố trí khu vực nấu, chia thức ăn, bảo quản thực phẩm của một số gia đình chưa phù hợp. Nguồn gốc nguyên liệu chế biến thực phẩm chưa kiểm soát được, điều kiện bảo quản thực phẩm chủ yếu ở nhiệt độ thường và phần lớn người chế biến thực phẩm đều do anh em họ hàng, làng xóm tham gia nên kiến thức về ATVSTP phục vụ bữa cỗ còn hạn chế. Trong khi đó, tại các bữa cỗ tập trung, ít gia đình lưu mẫu thức ăn do thiếu trang thiết bị bảo quản và nhận thức hạn chế...

Thời gian qua, TP Hà Nội đã chỉ đạo quyết liệt trong vấn đề bảo đảm ATVSTP. Tuy nhiên, công tác bảo đảm ATVSTP tại các bữa cỗ đông người còn hạn chế. Hiện mới dừng ở việc tuyên truyền, ký cam kết giữa gia đình tổ chức bữa cỗ tập trung đông người với chính quyền địa phương; việc kiểm soát, giám sát về ATVSTP chưa thực hiện thường xuyên. Đặc biệt, việc kiểm tra ATVSTP tại các bữa cỗ đông người đối với chính quyền địa phương là rất khó. Hầu hết cán bộ làm nhiệm vụ này đều kiêm nhiệm, không có chuyên môn về lĩnh vực ATVSTP. Có thời điểm, trên địa bàn xã có hàng chục bữa cỗ đông người, nếu cử cán bộ đi giám sát thì không đủ lực lượng. Trong khi đó, cán bộ đi kiểm tra cũng chỉ bằng cảm quan, thiếu thiết bị hỗ trợ để đánh giá chất lượng thực phẩm...

Ở khu vực nông thôn thường tự nấu cỗ.

Theo bà Hoàng Thị Minh Thu, Phó Chi cục trưởng Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm Hà Nội, hiện nay trong cộng đồng, các tiệc ma chay, hiếu hỉ, tổ chức các sự kiện đang diễn ra khá phổ biến, nhưng còn nhiều hạn chế trong kiểm soát ATVSTP. Các dịch vụ ăn uống tự phát, điều kiện ATVSTP chưa đảm bảo, sử dụng nguyên liệu chưa rõ ràng nguồn gốc. Trong khi đó, chủ hộ gia đình và những người tham gia trực tiếp làm cỗ chưa có kiến thức đầy đủ thực hành ATVSTP.

Thực tế tại nhiều địa phương đã chú trọng giám sát các điều kiện ATVSTP tại nơi làm cỗ, vận động người dân ký cam kết ATVSTP... Đơn cử, huyện Thanh Oai đã tập huấn cho cán bộ y tế cơ sở tư vấn cho các gia đình tổ chức bữa cỗ đông người tuân thủ việc bố trí bếp trong điều kiện “dã chiến” - nấu ngoài trời, đun nấu ở vị trí tạm. Trước ngày tổ chức bữa cỗ, các gia đình phun hóa chất diệt ruồi, muỗi... Theo bà Hoàng Thị Minh Thu, với sự vào cuộc tích cực của chính quyền các địa phương, nhận thức của người dân về ATVSTP đã phần nào được nâng lên. Nhưng với điều kiện làm cỗ ở nông thôn như hiện nay, các gia đình cần lưu ý nơi chế biến cỗ phải được phân khu rõ ràng: Nơi sơ chế, chế biến thực phẩm và nơi chia thức ăn chín. Thực phẩm chưa chế biến và thực phẩm đã chế biến phải để riêng biệt. Nơi làm cỗ phải bảo đảm điều kiện về diện tích, không bị ảnh hưởng bởi nguồn gây ô nhiễm. Thức ăn và thực phẩm chế biến xong phải được bảo quản trong phòng kín...

Sau những chuyển biến tích cực từ mô hình kiểm soát ATVSTP bữa cỗ tập trung đông người tại 4 quận, huyện (Thanh Oai, Phú Xuyên, Quốc Oai và Long Biên), Hà Nội tiếp tục nhân rộng mô hình thêm 6 huyện khác của TP. Tuy nhiên, để mô hình đạt kết quả tốt nhất, lãnh đạo Sở Y tế đề nghị chính quyền địa phương và người dân cùng vào cuộc. Dù còn những khó khăn, trở ngại, nhưng theo đánh giá của Ban chỉ đạo ATVSTP TP Hà Nội, sau 2 năm triển khai thí điểm mô hình kiểm soát bữa cỗ tập trung đông người, đến nay, công tác quản lý ATVSTP đã được nâng lên, chính quyền vào cuộc tích cực, nhận thức của người dân được nâng cao.

Tổ tư vấn giám sát các điều kiện ATVSTP tại nơi nấu cỗ, lưu mẫu thức ăn, vận động ký cam kết ATVSTP. Qua xét nghiệm, tỷ lệ mẫu đạt tiêu chuẩn ATVSTP là 93,2%, có 85,3% nguyên liệu thực phẩm được chứng nhận nguồn gốc rõ ràng, có ghi chép sổ sách, 100% phụ gia thực phẩm nằm trong danh mục cho phép của Bộ Y tế.

Từ những thành công ban đầu của mô hình, PGĐ Sở Y tế Trần Văn Chung cho biết, năm 2018, Hà Nội tiếp tục triển khai mô hình tại 30 xã thuộc 4 quận, huyện trên và nhân rộng thêm 6 huyện khác trên địa bàn. Đảm bảo 100% bữa cỗ tập trung đông người tại các xã triển khai thí điểm được kiểm soát ATVSTP. Sở Y tế Hà Nội sẽ tham mưu tăng cường vai trò chỉ đạo của các cấp chính quyền, cùng phối hợp trong công tác ATVSTP giữa y tế và các ban, ngành, đoàn thể. Ông Chung cũng đề nghị các địa phương tích cực tuyên truyền, hướng dẫn các cơ sở nấu cỗ thực hiện các quy định ATVSTP, khắc phục những tồn tại, hạn chế về điều kiện vệ sinh. Đặc biệt, đảm bảo các hộ tổ chức bữa cỗ đông người phải đảm bảo nguồn gốc nguyên liệu thực phẩm rõ ràng, có ghi chép sổ sách để truy xuất nguồn gốc khi cần thiết.

Bà Hoàng Thị Minh Thu cho biết, để chủ động phòng, chống ngộ độc thực phẩm, năm 2018, Sở Y tế Hà Nội thành lập 80 tổ làm nhiệm vụ giám sát, tư vấn cho hơn 5.000 bữa cỗ đông người. Thông qua việc rà soát, thu nhận thông tin các hộ gia đình có tổ chức bữa cỗ tập trung đông người qua các kênh trưởng thôn, người đăng ký kết hôn tại UBND xã... các cán bộ sẽ tuyên truyền, tư vấn, giám sát về điều kiện vệ sinh ATVSTP tại nơi làm cỗ, lưu mẫu thức ăn, vận động các hộ ký cam kết bảo đảm vệ sinh ATVSTP...

Tuyên truyền, giám sát là chưa đủ, để bữa cỗ đông người ở nông thôn trở nên văn minh hơn, an toàn hơn, bản thân mỗi gia đình, mỗi người dân phải tự ý thức được trách nhiệm của mình trong công tác bảo đảm ATVSTP. Cùng với đó, các cấp chính quyền cũng cần vào cuộc siết chặt quản lý, đẩy mạnh tuyên truyền hơn nữa, như vậy mới bảo đảm được sức khỏe chung của cả cộng đồng...