Tết Nguyên đán Canh Tý này, chúng ta hãy cùng người dân một số vùng miền tham gia các lễ hội, tìm hiểu đời sống, văn hóa và những sự tích và tín ngưỡng riêng của họ. ..
Vui hội ở Lai Châu
Dân tộc Lự ở Lai Châu mang trong tâm thức tín ngưỡng về thần sông, thần núi, thần khe, thần suối và thần rồng che chở. Họ tổ chức lễ hội Căm Mường để dâng lễ vật tạ ơn thần linh và cầu nguyện cho một năm sung túc, điều lành ở lại, điều dữ mang đi. Đấy là một lễ hội truyền thống Việt Nam đặc sắc của người dân vùng cao mà rất nhiều du khách mong muốn được chứng kiến một lần trong tiết đầu xuân.
Lễ vật dâng thần linh tuy mộc mạc nhưng lại chứa đầy sự tỉ mỉ và được thực hiện theo nghi thức trang trọng. Mâm lễ vật bên cạnh hoa quả, rượu thịt thì còn có 18 chiếc thuyền giấy màu xanh lá và màu vàng. Màu xanh là tượng trưng cho rừng núi bạt ngàn, màu vàng là những cánh đồng lúa chín trổ bông, hình ảnh của một năm được mùa, no ấm.
Khi đó, mỗi gia đình sẽ cử một người đại diện là đàn ông đi tham gia phần cúng lễ, khi về sẽ mang lộc cho những người ở nhà.
Người chủ lễ phải là các bậc cao niên, uy tín, được người dân kính trọng. Người Lự không sử dụng khèn, sáo, trống hay bất kỳ một loại nhạc cụ nào trong phần lễ vì họ cho rằng những âm thanh ấy sẽ làm ảnh hưởng đến sự thần bí và linh thiêng của thần linh.
Phần hội theo sau diễn ra rất đặc sắc với màn thổi sáo mẹ, sáo con của những chàng trai, hòa theo tiếng hát ca của những cô gái. Ngoài ra, hội còn có trò chơi ném còn quen thuộc, đẩy gậy, đá gối, té nước giải đen. Người dân tộc Lự trong những ngày này sẽ vui chơi hết mình để tận hưởng trọn vẹn niềm vui trước khi bắt đầu cuộc sống thường ngày.
Hài hước cầu ngư tại Huế
Trong khi đó ở miền Trung, những ngư dân tại Thừa Thiên Huế lại tất bật chuẩn bị cho lễ hội Cầu Ngư, một nghi lễ quan trọng cầu cho sóng yên biển lặng, tôm cá đầy ghe và cuộc sống người chài lưới thêm sung túc.
Ba năm một lần, lễ hội Cầu Ngư được tổ chức còn là cách mà người dân làng Thai Dương Hạ, xã Hải Dương, Thị xã Hương Trà tỏ lòng tưởng nhớ vị thành hoàng của làng Trương Quý Công (biệt danh của Trương Thiều), người gốc Thanh Hóa có công dạy cho dân nghèo đánh cá và buôn bán ghe mành.
Trong Lễ Cầu Ngư, có nhiều trò diễn hài hước, phòng khoáng nhưng tái hiện toàn bộ của sống của người dân địa phương. Tại sân đình, người dân diễn trò bủa lưới, trò quệ, giạ xúc ruốc, bủa lưới nậu lưới… Đám trẻ trong làng sẽ mặc trang phục hóa trang thành những con cá nhỏ, người lớn thì quây thành vòng tròn tượng trưng cho hình ảnh người ngư dân đánh bắt được cá, giữ và không có cá thoát ra.
Sau khi đánh bắt, “cá” được đem đi cúng Thành hoàng, cá thì được đưa ra chợ bán. Người dân tái hiện lại cảnh những chợ cá tấp nập người mua kẻ bán, trả giá, trả tiền, chia tiền bán được xôn xao, tấp nập. Những con tàu đánh bắt xa khơi của ngư dân trở về bến với cá, tôm, mực đầy khoanh, báo hiệu một mùa bội thu.
Dù tái hiện lại cuộc sống đời thường song cách diễn tả lại hài hước, vui nhộn nên không khí lễ hội ở đây rất đặc biệt, khiến người xem phải bật cười.
Những hoạt động và cách gọi tên này nếu không phải ngư dân thì bạn khó mà hiểu hết được. Thông thường, du khách thường hòa mình vào dòng người, xem đến đâu, người dân địa phương sẽ rất vui vẻ giải thích đến đó.
Lễ hội Cầu Ngư còn có cuộc thi đua trải sôi động, quy tụ rất nhiều tay chèo xuất sắc của vùng. Cuộc đua trên phá Tam Giang cũng sôi động và náo nhiệt không kém gì những trận cầu lớn.
Sùng kính trên núi Bà Đen
Trong dịp đầu xuân ấm áp, người dân phía Nam thường rủ nhau lên Núi Bà Đen ở Tây Ninh để viếng Bà, nguyện cầu năm mới an khang, thịnh vượng, tài lộc. Đặc biệt, trong ngày Rằm tháng Giêng, miếu thờ Bà hầu như chật cứng người đến hành hương, bái lễ kết hợp với thăm thú phong cảnh. Đây là điểm du lịch linh thiêng mà người dân tại TP HCM, Bình Dương, Đồng Nai đổ về rất đông.
Sở dĩ, núi Bà Ðen xuất phát từ một truyền thuyết về một người con gái tên Ðênh (sau gọi chệch sang là Ðen) sùng bái Phật đạo. Bà là con một viên quan trấn thủ người Miên. Do từ chối ép duyên với con quan trấn vùng Trảng Bàng, bà bỏ nhà lên núi xuất gia cầu đạo và mất ở đó. Sau này triều đình đúc tượng đồng đen của bà và sắc phong cho bà là “Linh Sơn Thánh Mẫu” được người dân sùng bái.
Điện Bà nằm ở lưng chừng núi với bức tượng Bà được tạc bằng đồng đen, khoác trên mình y phục lộng lẫy và trang sức lấp lánh. Leo bộ lên núi viếng Bà là cách mà người dân thể hiện lòng sùng kính. Bên trong điện lúc nào cũng mát rượi dù cho bên ngoài có nắng nóng thế nào. Với những thương nhân, họ quan niệm rằng đầu năm đến viếng và “vay mượn” Bà, nhờ vía Bà, lộc Bà, cả năm sẽ làm ăn thuận lợi, tài lộc kéo về rồi đến ngày vía Bà đi trả lễ, tạ ơn Bà.
Từ Tây Ninh, sau khi tham dự lễ hội, du khách thường mua về rất nhiều đặc sản như bánh tráng, muối tôm, bánh canh Trảng Bàng, nem bưởi hoặc mắm me nổi tiếng thơm ngon. Vừa vãn cảnh đầu năm, vừa thưởng thức đặc sản chỉ có thể là những niềm vui giản dị mà ý nghĩa trong mùa xuân.
Từ Bắc chí Nam, những nét đẹp vô giá về tinh thần được thể hiện một cách đa dạng, mang theo nguyện cầu, mong ước đầu năm tươi sáng của người dân…
