Bệnh viêm phế quản ở trẻ sơ sinh là gì?
Viêm phế quản là viêm nhiễm đường thở dưới, còn gọi là sưng cuống phổi, bệnh chưa tấn công vào nhu mô phổi. Khi bị viêm cuống phổi sẽ kích thích ho nhiều, nếu không được điều trị tích cực có thể lan xuống nhu mô phổi dẫn đến viêm phổi.
Viêm phế quản ở trẻ em là một bệnh thường gặp khi thời tiết chuyển sang lạnh. Bệnh rất hay gặp ở trẻ dưới 1 tuổi, đặc biệt những trẻ đang mắc một bệnh nhiễm khuẩn khác như cúm, sởi, ho gà… rất dễ bị viêm phế quản.
Viêm tiểu phế quản bắt đầu với các triệu chứng tương tự bị cảm lạnh thông thường, nhưng sau đó ho và thở khò khè. Các triệu chứng của viêm tiểu phế quản thường kéo dài một hoặc hai tuần và sau đó biến mất.
Trong một số trường hợp, đặc biệt là nếu có vấn đề sức khỏe cơ bản hoặc trẻ sơ sinh đẻ non, viêm phế quản có thể trở lên nghiêm trọng và phải nhập viện.
Tìm hiểu nguyên nhân, phát hiện kịp thời các dấu hiệu, triệu chứng viêm phế quản ở trẻ sơ sinh và điều trị kịp thời
Những nguyên nhân thường gặp dẫn đến bệnh viêm phế quản ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
Virus là một trong những tác nhân thường gặp gây ra bệnh viêm phế quản ở trẻ nhỏ
Tác nhân gây bệnh ban đầu thường là virus, sau đó có thể bị bội nhiễm vi khuẩn.
Vi khuẩn hay gặp nhất là phế cầu khuẩn, H. influenzae rồi đến tụ cầu khuẩn, liên cầu khuẩn… Những vi khuẩn này thường xuyên có ở mũi – họng, khi sức đề kháng của cơ thể bị giảm sút thì chúng hoạt động mạnh lên, tăng độc tính và gây bệnh.
Khi thời tiết thay đổi đột ngột từ nóng sang lạnh, môi trường ô nhiễm là những nhân tố thuận lợi cho bệnh phát sinh và trở nên nghiêm trọng.
Vi rút hợp bào hô hấp (RSV), một loại virus phổ biến hay gây ra những trường hợp viêm tiểu phế quản ở trẻ em. Phần còn lại được gây ra bởi các tác nhân nhiễm trùng khác, bao gồm virus gây bệnh cúm hoặc cảm lạnh thông thường.
Virus là nguyên nhân chính gây nên bệnh giai đoạn đầu, thường thấy ở trẻ sau khi bị viêm hô hấp trên, cảm lạnh, ho, sổ mũi, cúm hay viêm xoang. Sau đó nếu không được điều trị và sức đề kháng yếu thì virus có thể lây lan tới hai cuống phổi (bộ phận nối họng và hai lá phổi với nhau), làm khí quản sưng phồng, tấy đỏ, tiết dịch nhầy trong phổi, gây kích thích trẻ sẽ ho nhiều và thở mệt do đường thở bị viêm và tiết dịch.
Viêm phế quản còn do hít phải bụi bẩn, hơi độc hay khói thuốc lá. Những người nghiện thuốc lá hay trẻ sống trong môi trường có khói thuốc lá rất dễ bị viêm phế quản mãn tính.
Sử dụng máy điều hòa không đúng cách là một trong những nguyên nhân dẫn đến bệnh viêm phế quản ở trẻ nhỏ
Thói quen trong mùa hè của hầu hết bậc phụ huynh và được trẻ rất hưởng ứng là sử dụng điều hòa. Nếu sử dụng máy điều hòa mà nhiệt độ quá chênh lệch giữa nhiệt độ ngoài trời và nhiệt độ trong phòng thì sẽ không thích hợp với sức khỏe của trẻ do trẻ khó thích nghi (ngay cả người lớn cũng bị ảnh hưởng).
Qua nghiên cứu cho thấy nếu trẻ ở trong phòng có máy điều hòa nhiệt độ liên tục trên 4 giờ thì da, họng hầu, đường hô hấp của trẻ sẽ bị khô và rất dễ để các loại vi sinh vật tấn công, nhất là các loại vi khuẩn đã có sẵn ở đường hô hấp trên của trẻ như H. influenzae, phế cầu…
Nếu cho trẻ ra vào phòng điều hòa liên tục nhiều lần trong một khoảng thời gian nhất định thì trẻ cũng dễ bị cảm lạnh do thay đổi nhiệt độ một cách đột ngột quá mức, nhất là đang lạnh đột ngột lại bị nóng làm xuất hiện viêm đường hô hấp trên, thậm chí cả viêm phổi cấp tính.
Tắm quá lâu dễ dẫn đến viêm phế quản ở trẻ nhỏ
Trời nóng nực cho nên trẻ thường được tắm, thậm chí tắm nhiều lần trong ngày, đặc biệt là khi trẻ được đi tắm biển. Nếu tắm nhiều lần trong ngày hoặc ngâm mình dưới nước biển với thời gian lâu thì trẻ cũng rất dễ bị cảm lạnh gây viêm họng, viêm amiđan hoặc nặng hơn là viêm phổi.
Nếu không phát hiện kịp thời và có biện pháp xử trí thích đáng thì bệnh tình của trẻ sẽ nặng thêm mà biểu hiện là thân nhiệt tăng cao, ho cũng tăng lên, li bì, khó thở nhiều, liên tục.
Tắm quá lâu có thể là nguyên nhân dẫn đến viêm phế quản ở trẻ
(*)Xem thêm: Mẹ phải lưu ý những điều này khi cho trẻ tắm mùa đông
Triệu chứng, dấu hiệu của bệnh viêm phế quản ở trẻ sơ sinh
Triệu chứng trong vài ngày đầu tiên:
Xuất hiện các dấu hiệu và triệu chứng của viêm tiểu phế quản tương tự như bị cảm lạnh thông thường:
- Chảy nước mũi.
- Nghẹt mũi.
- Sốt nhẹ (không phải luôn luôn hiện diện).
Sau đó, có thể hơn một tuần:
- Thở khò khè - thở có vẻ khó hơn hoặc ồn ào khi thở ra.
- Thở nhanh hoặc khó thở.
- Nhịp tim nhanh.
- Ở trẻ sơ sinh khỏe mạnh, nhiễm trùng thường tự biến mất trong 1 - 2 tuần. Nếu trẻ được sinh ra sớm hoặc có vấn đề sức khỏe cơ bản, chẳng hạn như bệnh tim, tình trạng phổi hoặc hệ thống miễn dịch suy yếu, nhiễm trùng có thể nặng hơn và có thể cần phải nhập viện.
- Viêm tiểu phế quản nặng có thể gây khó thở đáng kể, da xanh (xanh tím) - một dấu hiệu không đầy đủ oxy. Điều này đòi hỏi chăm sóc y tế khẩn cấp.
- Nếu có nhiều hơn các vấn đề hô hấp, nhỏ hơn 12 tuần tuổi hoặc có yếu tố nguy cơ khác của viêm tiểu phế quản - bao gồm sinh non hoặc bệnh tim hoặc bệnh phổi, liên lạc với bác sĩ.
Nên đến bệnh viện nhanh chóng khi xuất hiện các dấu hiệu và triệu chứng sau:
- Bé bị ói mửa.
- Bé thở rất nhanh - thở nông hơn 40 lần một phút.
- Da bé xanh, đặc biệt là xung quanh môi và móng tay (xanh tím).
- Bé Kiệt sức do cố gắng để thở hoặc sự cần thiết phải ngồi dậy để thở.
- Bé trở nên thờ ơ.
- Bé từ chối uống đủ nước, hoặc hít thở quá nhanh khi ăn hoặc uống.
- Nghe âm thanh bé thở khò khè.
Biến chứng của bệnh viêm phế quản ở trẻ sơ sinh
Cha mẹ cần để ý kỹ những dấu hiệu. Biến chứng của viêm phế quản nặng có thể bao gồm
- Bé khó thở hơn
- Khuôn mặt bé tím tái, tình trạng trong đó da xanh tím hoặc tái mét, đặc biệt là xung quanh môi, gây ra do thiếu oxy.
- Bé bị mất nước.
- Bé tỏ ra mệt mỏi.
- Bé khò khè, suy hô hấp nặng.
- Nếu xảy ra, có thể cần nhập viện. Suy hô hấp nặng có thể yêu cầu đặt nội khí quản để hỗ trợ hô hấp cho đến khi nhiễm trùng được kiểm soát.
Nếu trẻ sơ sinh được sinh ra sớm, có bệnh tim hoặc bệnh phổi, hoặc có hệ thống miễn dịch bị tổn hại, giám sát chặt chẽ khi bắt đầu có dấu hiệu của viêm tiểu phế quản.
Các nhiễm trùng có thể nhanh chóng trở nên nghiêm trọng, và các dấu hiệu và triệu chứng của điều kiện cơ bản có thể trở nên tồi tệ hơn.
Trong những trường hợp như vậy, trẻ thường cần phải nhập viện để theo dõi sức khỏe và cung cấp dịch vụ chăm sóc cần thiết.
Cần làm gì để phòng tránh, điều trị bệnh viêm phế quản cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
- Độ ẩm không khí. Nếu không khí trong phòng bị khô, độ ẩm mát hoặc sương mù có thể làm ẩm không khí để giảm tắc nghẽn một cách dễ dàng và giảm ho. Hãy chắc chắn giữ độ ẩm sạch sẽ để ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn và nấm mốc. Giữ phòng ấm nhưng không quá nóng, nhiệt quá nhiều có thể làm cho không khí khô hơn. Một cách khác để độ ẩm không khí là chạy một vòi sen nước nóng hoặc tắm trong phòng tắm và để bay hơi nước lên phòng. Ngồi trong phòng giữ trẻ trong khoảng 15 phút có thể giúp giảm bớt cơn ho.
- Giữ thẳng đứng. Vị trí thẳng đứng thường khiến cho trẻ thở dễ dàng hơn. Nếu có kế hoạch để trẻ trong ghế an toàn cho một khoảng thời gian dài, chẳng hạn như cho một giấc ngủ ngắn, chắc chắn đầu của đứa trẻ sẽ không ngả về phía trước, có thể ngăn ngừa ngạt thở.
- Cho trẻ uống nước. Để ngăn ngừa mất nước, cung cấp cho rất nhiều chất lỏng để uống, chẳng hạn như nước trái cây, nước hoặc nước gelatin. Trẻ có thể uống chậm hơn bình thường, do tắc nghẽn.
- Hãy thử nước muối mũi để giảm bớt tắc nghẽn. Thấm giọt vào một lỗ mũi, sau đó ngay lập tức sử dụng một dụng cụ hút mũi với một ống nhỏ (nhưng không đẩy bóng quá xa). Lặp lại trong lỗ mũi khác. Nếu trẻ đủ lớn, có thể ngồi dạy xì mũi.
- Duy trì môi trường không khói thuốc. Hút thuốc có thể làm nặng thêm các triệu chứng viêm đường hô hấp
- Một em bé có thể phát triển viêm phế quản sau khi nhiễm một loại virus từ một người lớn hoặc trẻ em có cảm lạnh thông thường. Khi bị cảm lạnh, rửa tay trước khi chạm vào em bé, và cân nhắc việc đeo khẩu trang. Thường xuyên rửa tay làm giảm sự lây lan của virus gây viêm tiểu phế quản. Nếu trẻ bị viêm tiểu phế quản, giữ ở nhà cho đến khi lui bệnh hoàn toàn để tránh lây lan cho người khác.
- Hạn chế tiếp xúc với những người bị sốt hoặc cảm lạnh. Nếu trẻ sơ sinh, đặc biệt là trẻ sơ sinh sinh ra sớm, tránh tiếp xúc với người bị cảm lạnh trong hai tháng đầu tiên của cuộc sống.
- Giữ cho phòng tắm, nhà bếp, bàn trong nhà sạch sẽ. Hãy đặc biệt cẩn thận nếu một thành viên khác trong gia đình bị cảm lạnh. Để khử trùng các khu vực, có thể sử dụng dung dịch thuốc tẩy và nước, được thực hiện với một muỗng canh thuốc tẩy cho mỗi gallon nước lạnh. Không được trộn lẫn bất kỳ hóa chất khác, vì điều này có thể tạo ra một phản ứng hóa học độc hại. Luôn luôn lưu trữ hỗn hợp tự chế trong bao bì có nhãn ra khỏi tầm với của trẻ nhỏ.
- Sử dụng vật dụng chỉ một lần. Bỏ khăn giấy đã dùng kịp thời, sau đó rửa tay hoặc sử dụng chất rửa tay.
- Sử dụng ly uống riêng. Không dùng chung ly với những người khác.
- Hãy chuẩn bị từ nhà. Chất rửa tay tiện dụng cho chính mình và cho trẻ khi đang xa nhà.
- Rửa tay. Thường xuyên rửa tay, cả người lớn và trẻ.
Thực đơn cho trẻ bị viêm phế quản
- Các sản phẩm từ sữa rất giàu vitamin D, canxi, và protein là nguồn dinh dưỡng quan trọng và cần thiết cho cơ thể. Bệnh nhân viêm phế quản nên tiêu thụ nhiều các sản phẩm từ sữa (tuy nhiên cần chú ý các sản phẩm sữa đó phải có hàm lượng chất béo thấp). Tốt nhất nên ăn nhiều sữa chua vì sữa chua chứa nhiều vi khuẩn thân thiện có lợi cho hệ thống tiêu hóa và cũng có tác dụng tốt đối với bệnh nhân viêm phế quản.
- Uống nhiều nước sẽ giúp cơ thể đào thải các độc tố khỏi cơ thể một cách dễ dàng hơn. Trẻ em bị viêm phế quản thường dễ bị mất nước hơn so với những người bình thường, uống nhiều nước sẽ giúp giảm tình trạng viêm, tình trạng khô họng của bệnh nhân.
- Như vậy đối với trẻ bị viêm phế quản thì chế độ ăn uống cũng là một phương pháp góp phần điều trị bệnh viêm phế quản.
