Tất niên là lễ cúng không thể thiếu vào chiều 30 Tết của các gia đình Việt. Đây là nghi thức thiêng liêng tạm biệt năm cũ để bước sang một năm mới với những điều mới mẻ. Do đó, một mâm cúng để xua tan những điều không may mắn của năm qua rất quan trọng.
Mâm cũng tất niên không cần quá cầu kỳ nhưng cũng phải tươm tất trong khả năng của gia đình. Bạn nên chọn các loại hoa quả thông dụng, ăn được, đẹp mắt. Chớ nên đặt mâm ngũ quả nhựa hay hoa nhựa, hoa giả lên ban thờ.
Dù mỗi vùng miền thì mâm cỗ ngày Tết sẽ có điểm khác nhau nhưng một mâm cỗ cơ bản nhất cần có những lễ vật sau:
Trái cây
Hoa
Nhang rồng phụng
Đèn cầy
Gạo, muối
Trà, Rượu, Nước lọc
Giấy tiền vàng mã
Bánh kẹo
Trầu cau
Chè, Xôi, Cháo trắng
Tam sên
Gà ta
Bánh chưng/bánh tét
Chả lụa
Bình hoa, Lư Nhang
Tùy từng vùng miền mà có những đặc trưng riêng, như miền Bắc hay có canh móng giò hầm măng, miến lòng gà, xôi, bánh chưng, nem, giò lụa, giò xào…; miền Trung hay có bánh chưng, bánh tét, giò lụa, gà bóp rau răm, thịt heo luộc, giá chua…; miền Nam hay có bánh tét, canh măng, thịt kho tàu, gỏi tôm thịt, nem, chả giò…
Mâm Cúng Tất Niên Miền Bắc
Gồm những món: Bát móng giò hầm măng lưỡi lợn, bát bóng nấu thập cẩm, bát miến nấu lòng gà, bát mọc. Đĩa gồm đĩa xôi/bánh chưng, đĩa thịt đông, đĩa thịt gà luộc đĩa giò lụa, đĩa giò xào, thêm đĩa nộm và đĩa dưa hành muối.
Đối với mâm ngũ quả thì người Miền Bắc thường bày chuối hay dưa hấu, bưởi hay phật thủ, cam, quýt, hồng hoặc táo tây (có màu đỏ)…
Mâm Cúng Tất Nên Miền Trung
Gồm những món: bánh chưng, bánh tét và có nhiều món ăn được chế biến gồm đủ các thành phần để có bữa cỗ “hào soạn” gồm: đĩa dưa món, đĩa giò lụa, đĩa gà bóp rau răm, đĩa thịt đông, đĩa chả, đĩa thịt heo luộc, giá chua, bát ninh măng khô, bát miến, đĩa cá chiên, hay đĩa chả ram.
Người miền Trung thường bày mâm ngũ quả theo những loại quả vốn có sẵn ở quê hương chứ không cầu kì như nhiều miền khác. Các loại quả thường thấy như: Thanh long, chuối, dưa hấu, mãng cầu, dứa, sung, cam, quýt…
Mâm Cúng Tất Niên Miền Nam
Gồm những món: bánh tét kèm với đĩa củ cải ngâm nước mắm; canh măng nấu (dùng măng tươi thay cho măng khô), thêm bát canh khổ qua nhồi thịt, thịt kho tàu (thịt heo, trứng với nước dừa); đĩa thịt heo luộc, đĩa gỏi tôm thịt, đĩa nem, đĩa chả giò, đĩa dưa giá, củ kiệu.
Mâm ngũ quả thường có các loại quả như dừa, đu đủ, xoài và các loại hoa quả khác. Tuy nhiên, người miền Nam thường tránh các loại hoa quả như chuối bởi sẽ làm ăn không nên, táo thì sẽ làm ăn khó khăn, thất bại còn quýt hoặc cam thì quýt làm mà cam chịu.
