Axit amin là gì?
Axit amin (amino acid) là thành phần chính tạo nên giá trị dinh dưỡng riêng biệt của các phân tử protein, rất cần cho sự sống.
Cấu trúc protein cơ thể khác với các cấu trúc protein thực phẩm. Cơ thể phải tự sản xuất ra các protein của mình bằng cách chọn những acid amin cần thiết từ các protein thực phẩm và kết hợp chúng lại theo các trình tự nhất định. Quá trình đó gọi là sự tổng hợp protein.
Theo đó, trong số 22 axit amin tổng hợp nên các loại protein cho cơ thể, có 9 axit amin cơ thể không tự tổng hợp được, và bắt buộc phải được cung cấp từ thực phẩm bên ngoài. Các axit amin này được gọi là axit amin thiết yếu.
Axit amin thiết yếu hay axit amin không thay thế là axit amin không thể được tổng hợp trong cơ thể (thường chỉ cơ thể người), và do đó phải được lấy từ thức ăn.
9 axit amin thiết yếu bao gồm: Isoleusine, Leucine, Lysine, Methionine, Phenylalanine, Threonine, Tryptophan, Valine và Histidine.
1. Isoleucine
Isoleusine có vai trò quan trọng đối với quá trình phục hồi sức khỏe của mỗi người sau thời gian luyện tập thể dục thể thao. Đồng thời, Isoleusine giúp điều tiết lượng đường glucose trong máu, hỗ trợ quá trình hình thành hemoglobin và đông máu.
Các thực phẩm có chứa Isoleusine là: Thịt gà, cá, hạnh nhân, hạt điều, trứng, gan, đậu lăng và thịt bò.
2. Leucine
Leucine được đánh giá là axit amin quan trọng trong quá trình điều chỉnh hàm lượng đường trong máu. Do vậy, bệnh nhân mắc chứng “hyperglycemica” (gia tăng đường huyết), hoặc những người muốn đốt cháy chất béo nhanh chóng cần bổ sung nhiều loại axit amin này.
Bên cạnh đó, Hơn nữa, Leucine còn có chức năng duy trì lượng hormone tăng trưởng để thúc đẩy quá trình phát triển mô cơ.
Leucine có trong đậu tương, đậu lăng, lòng đỏ trứng, hạnh nhân, cá, lạc, tôm.
3. Lysine
Chức năng cơ bản nhất của Lysine là hấp thụ canxi, giúp xương chắc khỏe, chống lão hóa cột sống, duy trì trạng thái cân bằng nitơ có trong cơ thể, do đó tránh được hiện tượng giãn cơ và mệt mỏi.
Ngoài ra, lysine còn có tác dụng giúp cơ thể tạo ra chất kháng thể và điều tiết hormone truyền tải thông tin.
Các loại thực phẩm có chứa lysine là phô mai, khoai tây, sữa, trứng, thịt đỏ và các sản phẩm men.
4. Methionine
Đây là loại axit amin đặc biệt cần thiết cho nam giới nếu muốn phát triển cơ bắp vì methionine có khả năng nhanh chóng phân hủy và đốt cháy chất béo, đồng thời tăng thêm lượng testosterone.
Ngoài ra, menthionine còn hỗ trợ chống chữa kiệt sức, viêm khớp và bệnh gan..
Methionine có nhiều trong thịt, cá, đậu đỗ tươi, trứng, đậu lăng, hành, sữa chua và các loại hạt.
5. Phenylalanine
Phenylalanine là một axit amin có chức năng bồi bổ não, tăng cường trí nhớ, và tác động trực tiếp đến mọi hoạt động của não bộ.
Bên cạnh đó, nó còn làm tăng lượng chất dẫn truyền xung động thần kinh, và tăng tỷ lệ hấp thụ tia UV từ ánh sáng mặt trời, giúp tạo ra vitamin D nuôi dưỡng làn da.
Tuy nhiên, nếu dùng phenylalanine nhiều, có thể dẫn đến độc hại, không nên quá lạm dụng loại axit amin này.
Các thực phẩm có chứa Phenylalanine gồm: Sữa, hạnh nhân, bơ, lạc, các hạt họ vừng.
6. Threonine
Threonine có chức năng chính là hỗ trợ hình thành collagen và elastin - hai chất liên kết tế bào trong cơ thể.
Ngoài ra, threonine rất tốt cho hoạt động gan, tăng cường hệ miễn dịch và thúc đẩy cơ thể hấp thụ mạnh các dưỡng chất.
Tuy nhiên, những người ăn chay cần phải cân nhắc loại axit amin này vì nó tồn tại chủ yếu trong thịt. Để bổ sung threonine, mọi người có thể ăn pho mát làm từ sữa đã gạn kem, gạo tấm, đậu tươi, lạc hoặc hạt điều. Thế nhưng hàm lượng amin này trong các nguồn trên lại rất thấp, nên buộc phải dùng sinh tố bổ sung.
Threonine được tìm thấy nhiều nhất trong thịt, cá và trứng.
7. Tryptophan
Axit amin này có hai chức năng quan trọng là:
Chuyển hóa thành niacin (vitamin B3)
Cung cấp tiền chất của serotonin - một chất dẫn truyền thần kinh giúp cơ thể điều hòa sự ngon miệng, giấc ngủ và tâm trạng.
Những thực phẩm giàu tryptophan là bí đỏ, chuối, đậu phộng, hạt sen, gạo, thịt gà tây.
8. Valine
Valine giúp chữa lành tế bào cơ và hình thành tế bào mới, đồng thời giúp cân bằng nitơ cần thiết.
Ngoài ra, valine còn giúp phân hủy đường glucozơ có trong cơ thể.
9. Histidine
Histidine là loại axit amin giúp cơ thể phát triển và liên kết mô cơ bắp với nhau. Bên cạnh đó, nó còn có tác dụng hình thành màng chắn myelin, một chất bảo vệ bao quanh dây thần kinh và giúp tạo ra dịch vị, kích thích tiêu hóa.
Các chuyên gia về sức khỏe khuyến nghị trẻ em trên 3 tuổi nên bổ sung axit amin nhiều hơn từ 10% đến 20% so với người trưởng thành và với trẻ sơ sinh 1 năm đầu đời thì có thể nhiều hơn đến 150%.