Thực tế từ thị trường sách điện tử

Đã có lúc người ta cho rằng, đã đến lúc ebook trở thành cứu cánh cho nền xuất bản trong nước đang điêu đứng vì nhiều nguyên nhân. Quả thật, sự trông chờ này không phải vô lý, ebook khắc phục được hầu hết các nhược điểm đang làm sách giấy lao đao.

Đầu tiên là hình thức xuất bản chủ động, không lệ thuộc vào các lĩnh vực khác vốn có chi phí thất thường như giá giấy, công in ấn, chi phí phát hành, vận chuyển… Thứ hai là ebook cũng đơn giản trong công việc xuất bản, chỉ cần làm một lần và cứ thế khai thác lâu dài không như sách truyền thống phải làm nhiều khâu mỗi khi tái bản.

Và điều cuối cùng là thị trường đầy triển vọng khi có lượng bạn đọc ngày càng tăng tỷ lệ thuận với sự phổ biến của các phương tiện đọc ebook như máy tính bảng, điện thoại thông minh, máy đọc ebook chuyên dụng…

Hiện nay, cả nước có không ít đơn vị tham gia thị trường sách điện tử có bản quyền như: Nhà xuất bản Trẻ, Nhà xuất bản Tổng hợp TP, Tiki, Vinabook, Cty Sách Phương Nam... Sách điện tử có nhiều ưu thế khi giá chỉ bằng khoảng 15 - 30% sách giấy, đọc được trên nhiều phương tiện, dễ dàng truy cập, cập nhật nhiều sách mới...

Tuy nhiên, mức độ cạnh tranh giữa các DN kinh doanh ebook vẫn chưa thực sự quyết liệt. Chưa có doanh nghiệp nào thật sự vượt trội về nguồn lực để có thể đầu tư mạnh, tạo ra cú hích vào thị trường. Thực tế trong hoạt động xuất bản sách ở thị trường Việt Nam, xu hướng chủ đạo vẫn là sách in. Với ebook, cả người dùng lẫn nhà xuất bản đều còn ngần ngại.

Nguyên nhân cũng bởi ebook chưa được xem là một hàng hóa để kinh doanh thực sự. Đại diện Cty CP Văn hóa Phương Nam cho biết, kinh doanh sách điện tử có bản quyền tại Việt Nam hiện nay đang gặp rất nhiều khó khăn vì đòi hỏi kinh phí đầu tư ban đầu lớn, đặc biệt là đầu tư vào kỹ thuật – công nghệ và đội ngũ nhân sự có chuyên môn cao.

Hiện nay, sách điện tử không bản quyền (ebook lậu) tràn lan trên mạng. Những trang web cho đọc sách này phát triển ở muôn hình vạn trạng và dưới nhiều hình thức, cho đọc miễn phí cũng có mà bán với một mức phí tượng trưng hay đọc trực tuyến, cho tải file về máy tính, định dạng PFD, bản scan… đều có.

Hình thức chia sẻ tràn lan này không chỉ ảnh hưởng đến việc kinh doanh sách điện tử có bản quyền mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành xuất bản. Đây cũng là lý do khiến nhiều nhà xuất bản và phát hành sách điện tử còn dè dặt và chỉ đồng ý cho khai thác tác quyền những tác phẩm cũ, không còn sức nóng trên thị trường.

Thị trường sách điện tử vẫn còn gặp những khó khăn hơn kỳ vọng.

Có thể nói sách lậu, căn bệnh nan y của nền xuất bản Việt Nam cũng không tha ebook, thậm chí còn nặng nề hơn cả sách giấy. Ebook lậu ở khắp mọi nơi, với ưu điểm dễ sao chép, sách lậu lan tràn với tốc độ chóng mặt, từ sách cho miễn phí, ai thích đọc cứ chép trên mạng về đến sách kinh doanh qua quảng cáo, qua các phần mềm cài đặt lên các thiết bị điện tử có thu phí…

Mà ai cũng biết, ebook lậu có chất lượng rất kém, sai sót nội dung tràn lan do cẩu thả trong quá trình số hóa, nhiều ebook có nội dung xấu cũng dễ dàng phát tán qua con đường này, thế nhưng về mặt kỹ thuật, hầu như không có biện pháp nào ngăn chặn ebook lậu trong khi quản lý về mặt hành chính lại hầu như chưa đề cập đến các vi phạm về ebook lậu nhất là khi các trang web cung cấp không đặt ở Việt Nam.

Đến lúc này, những người làm ebook mời bình tĩnh lại để nhìn nhận thực tế thị trường ebook trong nước cũng như bản chất thật của sự thành công của ebook tại các nước trên thế giới. Và thực tế hiển hiện, thị trường ebook Việt Nam hiện nay quá manh mún, ai cũng làm nên cuối cùng chẳng ai làm được đến nơi đến chốn.

Mỗi đơn vị khi kinh doanh ebook đều đưa ra các chuẩn mực kỹ thuật, các phần mềm đọc khác nhau trong khi lượng sách lại quá ít để bạn đọc phải lựa chọn như Alezza có phần mềm riêng, trẻ cũng có chương trình đọc của mình, tổng hợp cũng đòi hỏi cài đặt phần mềm chuyên dụng…

Sự manh mún này cũng dẫn đến người làm sách, tác giả không biết chọn ai để gửi bán tác phẩm của mình và kết quả là dẫn đến sự manh mún của các tác phẩm khiến người đọc trở nên khó lựa chọn khi cứ phải qua lại giữa các đơn vị để tìm tác phẩm cần thiết.

Còn với thế giới hiện nay, nhắc đến ebook người ta nghĩ ngay đến Amazon, từ chuẩn phần mềm, phần cứng đến nguồn sách cả triệu cuốn đều có đầy đủ, bạn đọc rất dễ lựa chọn. Mà để làm được điều đó, thị trường ebook thế giới cũng đã chứng kiến không ít cuộc đào thải để dần có được sự tập trung như hiện nay.

Thị trường ebook trong nước cũng đang đi vào con đường đó. Sau sự háo hức ban đầu, thị trường ebook trong nước cũng đang cần có một cuộc đại phẫu để có thể đáp ứng được nhu cầu của bạn đọc trong tương lai gần. Còn nếu cứ như hiện nay thì thị trường ebook trong nước vẫn sẽ là thị trường của ebook lậu, tạp nham và mất kiểm soát.