Vì sao phải siết tín dụng tiêu dùng?
Như đã đưa tin từ trước, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đang lấy ý kiến dự thảo Thông tư sửa đổi Thông tư số 43/2016/TT-NHNN quy định về cho vay tiêu dùng của công ty tài chính tiêu dùng và đang nhận được nhiều sự quan tâm trong giới chuyên môn.
Các chuyên gia nhận định, sau 2 năm đi vào hoạt động, đã đến lúc Thông tư cũng cần sửa đổi nhiều điểm chưa phù hợp. Đáng chú ý, chỉ trong chưa đầy 1 tháng triển khai, đơn vị soạn thảo đã xây dựng xong bản sửa đổi, bổ sung để lấy ý kiến rộng rãi dư luận. Điều này thể hiện sự “hành động” nhanh và cầu thị của NHNN trong việc hoàn thiện các chính sách liên quan đến tín dụng tiêu dùng.
Cho vay tiêu dùng góp phần đáng kể giúp đẩy lùi tín dụng đen
Tại các tọa đàm về tài chính tiêu dùng gần đây, ngoài việc ghi nhận những mặt tích cực, không ít chuyên gia tỏ ra lo ngại rằng, có một số nội dung sửa đổi, bổ sung của Thông tư 43 sẽ kiểm soát và siết quá chặt các quy trình cho vay tiêu dùng của các công ty tài chính.
Một trong những điểm mới đáng quan tâm của dự thảo lần này là các công ty tài chính phải giải ngân bằng tiền mặt cho bên thụ hưởng (bên cung ứng hàng hóa, dịch vụ) hoặc chuyển số tiền giải ngân vào tài khoản thanh toán của bên thụ hưởng trên cơ sở hàng hóa, dịch vụ đã cung ứng cho khách hàng để tiêu dùng và theo thỏa thuận tại hợp đồng cho vay tiêu dùng.
Cơ quan soạn thảo cho hay, quy định này nhằm tách bạch hoạt động cho vay tiêu dùng giải ngân thông qua bên thụ hưởng và cho vay tiêu dùng giải ngân trực tiếp cho khách hàng vay, tạo cơ sở kiểm soát việc cho vay tiêu dùng giải ngân trực tiếp cho khách hàng vay.
Tuy nhiên, các chuyên gia tài chính - ngân hàng nhận định, việc giải ngân trực tiếp cho bên cung ứng hàng hóa, dịch vụ có thể sẽ giúp cho việc kiểm soát dòng tiền cho vay, phòng tránh được rủi ro nhưng không phải dễ thực hiện với tất cả mọi dịch vụ và mọi nhu cầu của khách hàng. Nếu như với khách hàng vay vốn để mua xe, máy tính hay các thiết bị đồ dùng như ti vi, tủ lạnh, máy giặt… thì có thể dễ dàng thực hiện còn với các nhu cầu vay tiền đi chữa bệnh, du lịch, đóng học phí, làm đẹp… thì sẽ gây những bất tiện không nhỏ, người dân sẽ không còn mặn mà với công ty tài chính.
Siết quá chặt sẽ khó đạt mục tiêu xóa tín dụng đen
Cũng theo các chuyên gia, việc bổ sung, sửa đổi Thông tư 43 là rất đáng ghi nhận, là một trong những giải pháp chống tín dụng đen, hạn chế cho vay nặng lãi. Tuy nhiên, nếu siết quá chặt tín dụng tiêu dùng sẽ khó đạt mục tiêu vì như vậy người tiêu dùng sẽ khó tiếp cận được nguồn vay và vô hình trung trở thành “rào cản” cho mục tiêu trên.
Hơn nữa, dư nợ cho vay tiêu dùng ở Việt Nam vẫn còn ở mức thấp, trong khi những đóng góp của tiêu dùng đối với tăng trưởng kinh tế là rất tích cực. Vì vậy nhiều chuyên gia nhận định, khi điều chỉnh các chính sách cho vay với lĩnh vực tiêu dùng cũng cần hài hòa các mục tiêu, vừa kiểm soát được hoạt động cho vay nhưng đồng thời phải đảm bảo sát thực tiễn để mang lại lợi ích cả về kinh tế và hiệu quả xã hội.
TS. Phan Minh Ngọc - Giám đốc Intelligence Service Partners (Singapore) phân tích, người vướng vào tín dụng đen thường là người có nhu cầu vay tiền mặt ngay, chứ không phải là người vay tiền để mua hàng hóa và dịch vụ… Vì thế, siết lại việc cho vay giải ngân trực tiếp cho khách hàng vay của công ty tài chính cũng cần thiết nhưng nếu “chặt quá” thì người dân buộc phải “trông chờ” vào tín dụng đen để giải quyết nhu cầu cấp bách. Lúc đó chủ trương chống tín dụng đen của NHNN sẽ khó thành hiện thực.
Chia sẻ về vấn đề này, TS. Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, vừa muốn đẩy lùi tín dụng đen lại vừa siết tín dụng công ty tài chính là mâu thuẫn.
“Nếu muốn cho vay tiêu dùng góp phần giảm thiểu tín dụng đen thì các tổ chức tín dụng, công ty tài chính phải đẩy mạnh tín dụng tiêu dùng. Nếu người đi vay có điều kiện cần một số tiền để tổ chức một bữa tiệc liên hoan hoặc trả tiền bệnh phí… trong khi tổ chức tín dụng, công ty tài chính bị khống chế 30% giải ngân tiền mặt nên không thể giải ngân được thì có thể họ sẽ đẩy tệp khách hàng này vào trường hợp đi vay tín dụng đen để phục vụ cho chi phí nóng. Chính vì thế, việc giới hạn giải ngân về tiền mặt sẽ không hỗ trợ giải quyết tín dụng đen nếu chúng ta có trần khống chế 30%.
Như vậy, chúng ta đang nói tới bài toán làm sao giải quyết tín dụng đen nhưng nếu bây giờ, chúng ta chỉ vì nền kinh tế phi tiền mặt mà hạn chế giải ngân tiền mặt thì vấn đề tín dụng đen sẽ không được giải quyết. Do vậy, về mặt này dự thảo cũng cho thấy không hợp lý”, ông Hiếu nhấn mạnh.
Cũng theo TS. Nguyễn Trí Hiếu, những quy định mà NHNN bổ sung vào dự thảo Thông tư lần này, mục tiêu là để hạn chế rủi ro trong hoạt động cho vay tiêu dùng. Tuy nhiên, cách tốt nhất để vừa thúc đẩy hoạt động cho vay thuận lợi, vừa đảm bảo giảm thiểu tối đa nợ xấu thì bản thân các công ty tài chính phải có chính sách tín dụng phù hợp với điều kiện kinh doanh của doanh nghiệp và tuân thủ tuyệt đối chính sách đó. Đồng thời, các công ty tài chính cũng phải tuân thủ luật pháp, trên cơ sở hiểu được các nhu cầu của người dân và doanh nghiệp.
